मेरोफिल्म बहस : के साँच्चै राजेश हमाल महानायक हुन् त ?

तर, दीपाको यो टिप्पणी सामाजिक संजालमा यसरी फैलियो कि अहिले उनीप्रति भद्दा गालीको श्रृंखला रोकिएको छैन । फिल्म निर्देशक अशोक शर्माले त यही कारण दीपाश्री डिप्रेसनमा पुगेकोसम्म लेखेका छन् । उनी डिप्रेसनमा पुग्ने अवस्थामा रहेको खबर बाहिरिएपछि भने पहिले दीपालाई गाली गर्नेहरु नै अहिले उनलाई सान्तवना दिन अग्रसर देखिन्छन् ।

यता आफूमाथि आलोचना प्रायः मौन बस्न रुचाउने अभिनेता हमाललाई भने यसपटक साह्रै चित्त दुखेछ, मिडियामा खुलेर भनिदिए, ‘म त सुपरस्टार हुँ भनेर चुज गर्न थालेको भएँ, फलानो कलाकारसँग मात्रै फिल्म खेल्छु भनेको भएँ जो व्यक्तिले अभिव्यक्ति दिनुभएको छ उहाँ नै गोली सिसामा गीतमा नाच्ने अभिनेत्रीमा पर्नु हुन्नथ्यो होला । म त सुपरस्टार हुँ, उहाँसँग किन काम गर्नु भन्थे होला, यदि चुजी भएको भए !’

आफ्नै कारण दीपाश्रीले ‘गोली सिसा’मा गीतमा नाच्न पाएको हमालको आशय थियो । दीपाश्रीले हमालप्रति प्रश्न गर्दा सोसियल मिडियामा जसरी ठूलो समुह  खनिरहेको छ, हमालले दीपाश्रीबारे त्यस्तो संकेत गर्दा कसैले यसलाई हमालको ‘दम्भ’ भनेको छैन ।

यो त भयो, अहिलेको हटकेक विषयमाथि छोटो चर्चा । मुल प्रश्न त के हो भने अहिले भइरहेको ‘महानायक’ बहस कत्तिको सान्दर्भिक हो ? २५ वर्षदेखि फिल्म क्षेत्रमा सक्रिय हमाल साँच्चै महानायक हुन त ? ‘अव हलिउडलाइ महानायक नचाहिने , इरानी फिल्मलाई महानायक नचाहिने ,कोरियनलाई महानायक नचाहिने तर नेपालीलाई महानायक चाहिने ?,’ निर्देशक एवम् समीक्षक दिपेन्द्र लामा प्रश्न गर्दै भन्छन्, ‘मेरो विचारमा पर्दाभित्र मात्र नायक हुन्छ । पर्दा बाहिर उ कलाकार – अभिनेता मात्र हुन्छ । महानायक भन्ने शब्द नै गलत छ । कि महाअभिनेता भन्नु  पर्यो कि त महात्मागान्धी जस्तो महानायक हुनुपर्यो । कि त विपी कोइराला जस्तो महानायक हुनुपर्यो । त्यतातिर बहस हुन सक्छ । तर यता राजेश हमाल , भुवन केसी , शिव श्रेष्ठलाई महानायक भन्ने पक्षमा म छैन । धेरै फिल्म खेल्नु एउटा उपलब्धि होइन । धेरै फिल्म खेलेपछि गिनिज बुकमा नाम दर्ता हुनसक्छ तर राम्रो फिल्म खेल्यो भने त्यो अभिनेता सधैँ दर्शकको मनमा रहिरन्छ ।’

महानायकलाई लिएर सबैले आ–आफ्नो भनाई राख्न पाउनुपर्ने दीपेन्द्रको मत छ । ‘कसैले कसैलाई महानायक मान्दैन भने त्यो उसको अभिव्यत्तीको कुरा हो । यसमा बहस गरेर समय खेर फाल्नु हुँदैन,’ अहिलेको दीपाश्री विवादलाई संकेत गर्दै उनले भने ।

अहिले धेरैले हमाल महानायक हुनुको कारण लगातार हिट फिल्म दिएको, धेरै संख्यामा फिल्ममा अभिनय गरेको तर्क दिइरहेको छन् । हमाल स्व्यम् भन्ने गर्छन्, आफू फिल्म क्षेत्रमा आउनुभन्दा अगाडी नेपालमा वर्षेनी मुस्किलले १–२ वटा फिल्म बन्थे । आफू आएपछि फिल्म निर्माणको संख्या बढेको भन्ने उनको तर्कमा केही हदसम्म सत्यता छ । अहिले धेरै तर्कले गरिरहेझै पोस्टरमा उनको टाउको राखेकै भरमा सिनेमा चल्ने अवस्था पनि थियो नै ।

तर, के उनले आफ्नो यो स्टारडमलाई नेपाली फिल्मको स्तरोन्नती र गुणस्तरका खातिर प्रयोग गरे त ? गुणस्तरीय फिल्म निर्माणमा कहिल्यै भूमिका खेले त ? आफ्नो टाउकोको पछि दौडिरहेका ति दर्शकलाई बलिउड मर्काका सिनेमा हेराउनबाट मुक्ति गराए त ? उनले आफैले आफैलाई ऐनामा हेरेर प्रश्न गर्दा पनि सायद यत्रो अभिनय करिअरमा आफूले गरेको सम्झनलायक फिल्मको सुची बनाउनु पर्यो भने पक्कै उनलाई सकस हुनेछ ।

सिनेमाले त सम्बन्धित देशको समाजसँग बलियो अन्तरक्रिया गर्नुपर्ने हो, त्यहाँको समाजमा गहिरो प्रभाव छाड्न सक्नुपर्ने हो । तर, राजेशहमाल कालकै कारण नेपाली सिनेमा यस मामिलामा निकै कमजोर देखियो । हमालले स्वयम्ले केही समयअघि साप्ताहिकसँगको कुराकानीमा यो यथार्थ स्वीकार्दै भनेका थिए, ‘केही त्यस्तो सिनेमा बीच–बीचमा बनिरहनुपर्यो, जसले सही मानेमा समाजमा डिस्कोर्स चलाउन सकोस्, समाजसँग गम्भीर अन्तरक्रिया गरोस् । त्यसो नहुनुमा चाहिँ म निर्देशककै अभाव देख्छु । ’

उनले फिल्मको ड्राइभिङ सिट हुने निर्देशककै कारण त्यस्ता सिनेमा बन्न नसकेको आरोप लगाएका थिए । तर, त्यतिबेला उनको टाउकोको पछि दौडिरहेका निर्माताकै कारण निर्देशकहरु त्यो रिस्क मोल्न तयार भएनन् कि ? यदि आफूलाई सर्जक भएर सोच्ने हो भने  उनी आफैले त्यसको नेतृत्व लिनुपथ्र्यो कि ? यसको आत्मसमीक्षा जरुरी छ ।

हमाललाई अभिनयको बलमा भन्दा लामो कपाल र गठिलो शरीरको बलमा बनेका कलाकार हुन् भन्ने आरोपसमेत लाग्ने गर्छ । तर, यसलाई उनी स्वीकार गर्दैनन् । तर, सिनेको संख्या बढाउन र सिनेमा निर्माणको माहोल सिर्जना गर्न आफूले भूमिका खेलेको सधैँ बताइरहन्छन् ।

अभिनयका गुरु रंगकर्मी अनुप बराल कसैलाई महानायकको सम्मान दिनु उसकोे निजी कुरा रहेको बताउँदै भन्छन्, ‘कलाकारलाई उर्जा दिनका लागि उपाधि दिनु राम्रो पनि होला एक किसिमले । कोही कलाकार कसैलाई महानायक नै लाग्ला, कसैलाई नलाग्न सक्छ । तर, कुनै पनि कलाकारलाई यसरी खास क्याटगोरीमा राख्दा न्याय हुन्छजस्तो मलाईचाँही लाग्दैन । ’

‘यो महानायकको बहस ल्याउने समय पनि होइन,’ उनले मेरोफिल्मसँग भने, ‘अबका फिल्ममा कसरी गतिदिने होला भन्ने तिर सबै फिल्मकर्मीको ध्यान जान जरुरी छ । र, अर्को कुरा दीपाजीले जुन महानायकको बारेमा चर्चा गर्नुभयो । त्यो उहाँको धारणा हो नि । उहाँले त्यो आफ्नो धारण राख्न पाउने अधिकार छ । त्यस विषयलाई लिएर जुन किसिमले साइबरमा गाली गलौज भइरहेको छ । त्यो चाही ठिक भएन । गणतन्त्र राज्यमा जसले पनि आफुलाई लागेको कुरा भन्न पाइन्छ । आफुले मनमा लागेको कुरा भन्दा जथाभावी गाली गलौजमा उत्रिनुचाँही अत्यन्तै घृणित काम हो । ’

पत्रकार अच्युत कोइरालासमेत महानायक पदवीमाथि सहमत छैनन् । ‘महानायक पदविमाथि मेरो पहिले पनि असहमति थियो, आज पनि छ र भोलि पनि रहन्छ किनभने यो पदविले ’लुलोलंगडो’ भन्दा ’सद्दे’ मान्छे क्षमताशील हुन्छ भन्ने मान्यतालाई स्थापित गर्छ । तर हरेक व्यक्तिको आफ्नै विशिष्ट क्षमता हुन्छ । यस्तो धारणा एक किसिमको छुवाछुत नै हो । तँ विशिष्ट, अरू चाहिँ कम विशिष्ट भन्ने धारणा पनि कतै सही हुन्छ ?,’ उनले फेसबुकमा लेखेका छन् ।

लेखक अभिनाष श्रेष्ठको आजको दिनसम्म नेपाली चलचित्र क्षेत्रले महानायक भन्न सकिने अभिनेता नभेटेको तर्क गर्छन् । ‘अरु जे सुकै भए पनि नेपाली चलचित्र क्षेत्रले आजको दिनसम्म महानायक भन्न सकिन एउटै अभिनेता नभेटेको कुरो भने कटु यथार्थ हो,’ उनले फेसबुकमा प्रतिक्रिया दिएका छन्, ‘ एकता  नेपालीभाषामा बनेका चलचित्रले रिलिजका बेला इनिसियल हानेकै भरमा श्री राजेश हमालजीलाई केहीले महानायकको पगडी जबरजस्ती गुथाउने धृष्टता गरेका थिए । त्यो न वस्तुपरक थियो न तर्कसम्मत नै । हमालजी मान्छे ह्यान्डसम हुन् तर अभिनयमा भने उनी दोयम चहार नै हुन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । मैले त्यतिबेला पनि धेरैलाई भनेकै हुँ– महानायक हुन एउटा अभिनेतामा धेरै विशेषता हुनुपर्छ । तर नेपालमा मान्छे चलेको बेला वा मान्छे शक्तिमा भएका बेला उसको विपक्षमा तर्क सुन्ने धैर्य कसमा पो हुन्छ र । आज आएर मैले ०५० को दशकमा पटक–पटक भनेको कुरा यथार्थ रहेछ भन्नेहरूको संख्या बढ्ने क्रममा छ । राजेशजी, साँच्चीकै महानायक हुन्थे भने आज उनी जसरी हराएका छन् त्यसरी पक्कै हराएर जाने थिएनन् । कुरो, चलचित्र क्षेत्रको मात्र नभएर नेपाली राजनीतिक क्षेत्र , सामाजिक क्षेत्र , व्यवसायिक क्षेत्र , साहित्यिक क्षेत्र कतै पनि टाढा–टाढासम्म महानायक नदेखिनु भने साँच्चीकै उदेक लाग्दो छ ।’